فناوری تشخیص چهره در گوشی‌های هوشمند امروزی چگونه کار می‌کند؟
اخیراً گوشی‌های هوشمند بیش‌تری به‌طور تدریجی مجهز به سیستم‌های تشخیص چهره شده‌اند که از امنیت بالاتری برخوردار هستند. در این مطلب به‌طور مفصل با انواع مختلف این فناوری در گوشی‌های هوشمند آشنا می‌شوید.
با این که فناوری تشخیص چهره هنوز کم‌استفاده‌تر از اسکن اثرانگشت است و لزوماً امن‌تر از آن نیست، اما با این حال به نظر می‌رسد که آینده‌ی سیستم‌های امنیتی متعلق به فناوری تشخیص چهره باشد. در ادامه به انواع فناوری‌های تشخیص چهره‌ی به‌کاررفته در گوشی‌های هوشمند می‌پردازیم.
تشخیص چهره و اسکن عنبیه‌ی سامسونگ
سامسونگ اولین شرکتی بود که سیستم پیشرفته‌ی اسکن عنبیه را در گوشی‌های هوشمند پرچم‌دار خود قرار داد. اولین دستگاه مجهز به اسکن عنبیه‌ی این شرکت، گلکسی نوت ۷ بود که سرانجام خوشی نداشت. با این حال سامسونگ تشخیص چهره با استفاده از اسکن عنبیه را در گوشی‌های گلکسی اس ۸ و گلکسی نوت ۸ نیز قرار داده است. گفتنی‌ست که اسکن عنبیه می‌تواند ابتدای راه سامسونگ در فناوری تشخیص چهره باشد و قطعاً این شرکت در حال توسعه‌ی جدی آن است.
اسکن عنبیه‌ی سامسونگ با استفاده از تشخیص الگوهای عنبیه صورت می‌گیرد. این الگوها مانند اثرانگشت، یکتا و منحصربه‌فرد هستند و نمی‌توان به‌سادگی آن‌ها را جعل کرد. برای اسکن عنبیه‌ها، سامسونگ از مادون قرمز در گوشی‌های هوشمند خود استفاده کرده است. برای ثبت این الگوها، پرتوهای مادون قرمز به سمت چشم‌های کاربر پرتاب می‌شوند و از آن‌جا که این پرتوها با چشم قابل دیدن نیستند، در هر شرایط نوری می‌توان اسکن عنبیه‌ها را تهیه کرد. هم‌چنین گفتنی‌ست که دوربین جلویی دستگاه هم قادر به تشخیص مادون قرمز نیست؛ بنابراین از یک دوربین خاص برای ثبت بازتاب این پرتوها استفاده می‌شود. نهایتاً تصویر اسکن‌شده روی دستگاه و به‌صورت محلی پردازش می‌شود و چیزی از طریق اینترنت ردوبدل نمی‌شود. (حداقل ادعای سامسونگ این است!)
با همه‌ی این اوصاف، این سیستم عاری از خطا نیست و مدتی پیش هکرهای آلمانی توانستند با یک چشم مصنوعی آن را دور بزنند. از طرفی بسیاری از مجرمان از چنین راهی استفاده نمی‌کنند، چراکه هزینه‌بر و سخت است. در نتیجه می‌توان آن را نسبتاً امن نامید. گفتنی‌ست یکی از معایب اصلی این سیستم این است که چشم‌های کاربر باید دقیقاً در جای مشخص‌شده جلوی اسکنر قرار بگیرند که نسبت به استفاده از اثرانگشت، زمان بیش‌تری می‌گیرد.
گزینه‌ی دیگر برای تشخیص چهره در گوشی‌های سامسونگ هم چندان امن نیست و مانند سیستم تشخیص چهره‌ی اندروید خام است. این سیستم با استفاده از دوربین سلفی تصویری معمولی را ثبت می‌کند و سپس جزئیات صورت را با تصویر اصلی مقایسه می‌کند. همان‌طور که حدس می‌زنید به‌راحتی و با استفاده از عکس کاربر می‌توان این سیستم را دور زد و مشخص نیست که چرا این گزینه را از گوشی‌های هوشمند حذف نمی‌کنند. حتی خود سامسونگ هم صریحاً اعلام کرده است که این راه نسبت به رمزعبور، پین و الگو بسیار ناامن است.
سیستم تشخیص چهره‌ی Face ID اپل
اپل اخیراً فناوری جدید Face ID را به عنوان بخشی از گوشی هوشمند آیفون ۱۰ معرفی کرده است که بسیار امن است. بر خلاف فناوری به‌کاررفته در گوشی‌های سامسونگ، Face ID طوری طراحی شده است که چهره‌ی کاربر را با جزئیات بسیار بالا و به‌صورت سه‌بعدی اسکن کند. این سیستم متکی بر دوربین سلفی نیست و چندین سنسور مختلف در نوار بالایی آیفون ۱۰ برای آن تعبیه شده است.
این سنسورها با دقت و جزئیات بالا تمامی قسمت‌های چهره‌ی کاربر را اسکن می‌کنند. به‌طور دقیق‌تر، ابتدا کل صورت کاربر با استفاده از مادون قرمز پوشیده می‌شود که همین امر آن را مناسب تمام شرایط نوری، حتی تاریکی مطلق می‌سازد. سپس لیزر مادون قرمزی ۳۰ هزار نقطه را به سمت صورت کاربر پرتاب می‌کند و نهایتاً دوربین مخصوصی بازتاب آن‌ها را ثبت می‌کند تا اسکن سه‌بعدی بسیار دقیقی از صورت کاربر تهیه شود.
درست مانند سامسونگ، این اطلاعات به‌صورت محلی و در یک تراشه‌ی امن ذخیره‌سازی و پردازش می‌شود. این روش بسیار امن‌تر از تهیه‌ی یک عکس معمولی با دوربین سلفی و پردازش آن است؛ چرا که اسکن سه‌بعدی و دارای عمقی از چهره تهیه می‌کند. تنها راه دورزدن آن ساخت یک ماسک بسیار دقیق از صورت یا استفاده از چهره‌ی دوقلوی هم‌سان است. مقایسه‌ی این‌که Face ID اپل امن‌تر است یا اسکن عنبیه‌ی سامسونگ، کار سختی است ولی به‌هرحال اپل با استفاده از این اسکن سه‌بعدی می‌تواند کارهای بیش‌تری مانند گذاشتن فیلترهای سه‌بعدی روی صورت کاربر انجام دهد.
Eyeprint ID و Hawkeye زد‌تی‌ای
گرچه پروژه‌ی CSX یا Hawkeye زد‌تی‌ای هیچ‌وقت عملی و وارد بازار نشد، اما دورنمای جذابی داشت؛ چرا که فناوری‌های امنیتی و نرم‌افزاری بایومتریک جالبی در آن به کار رفته بود. فناوری اسکن عنبیه‌ی این شرکت دنباله‌ای از پروژه‌ی اولیه‌ی Eyeprint ID بود که EyeVerify آن را توسعه داده بود. گفتنی‌ست Eyeprint ID در گوشی‌های قدیمی Grand S3، Blade S6 و Axon این شرکت تعبیه شده بود.
برخلاف فناوری مادون قرمز سامسونگ، Eyeprint ID از دوربین باکیفیت جلویی آن برای ثبت تصویر از چشم‌های کاربر استفاده می‌کرد و سپس الگوی رگ‌های خونی درون چشم او را تشکیل می‌داد. این الگوی رگ‌های خونی در هر انسان منحصربه‌فرد است و همین باعث می‌شد بتوان از آن به‌عنوان راهی برای آنلاک گوشی هوشمند استفاده کرد. بااین‌که هزینه‌ی این کار بسیار کم‌تر است، اما راه‌های دورزدن آن نیز نسبت به سیستمی که در آن از مادون قرمز استفاده می‌شود، ساده‌تر است.
علاوه بر مسائل امنیتی، فناوری Hawkeye به کاربر اجازه می‌داد که بتواند با استفاده از حرکات چشمانش اندروید را کنترل کند. سامسونگ و اپل نیز می‌توانند با فناوری‌های خود، حرکات چشم کاربر را ردگیری کنند و باید دید که آیا می‌توانند از چنین ایده‌ای استفاده و آن را عملی کنند یا خیر.
تشخیص چهره‌ی پیش‌فرض اندروید
در حالی که برخی از شرکت‌ها دستگاه‌های خود را با سیستم‌های تشخیص چهره‌ی مخصوص به بازار عرضه می‌کنند، بد نیست بدانید که اندروید خام نیز از نسخه‌ی Ice Cream Sandwich دارای سیستم تشخیص چهره است. با این حال هر شرکتی حاضر نیست از آن استفاده کند، چون بسیار ناامن است. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، این سیستم تنها به ثبت یک تصویر از چهره‌ی کاربر با دوربین سلفی بسنده می‌کند و پردازش‌های معمولی را روی عکس اعمال می‌کند. با این‌که هزینه‌ی این سیستم بسیار پایین است، اما متکی به کیفیت دوربین جلویی دستگاه است و در دستگاه‌های قدیمی‌تر نیز پردازش تصویر زمان‌بر است. از این رو نمی‌توان آن را راه سریع و مطمئنی برای آنلاک دستگاه نامید.
مانند سامسونگ، خود گوگل نیز استفاده از این سیستم را توصیه نمی‌کند و بهتر است کاربران به جای آن از رمزعبور یا پین استفاده کنند.
امن‌ترین سیستم کدام است؟
پاسخ این سؤال سخت است؛ چرا که هنوز خیلی‌ها با آیفون ۱۰ کار نکرده‌اند و فعلاً راهی برای دورزدن آن پیدا نشده است. به‌هرحال این سیستم‌ها روزبه‌روز در حال توسعه و امن‌ترشدن هستند و می‌بینیم که نسبت به سیستم ساده‌ی تشخیص چهره‌ی اندروید، بسیار پیشرفته‌تر هستند. سیستم‌های مبتنی بر مادون قرمز سامسونگ و اپل کار جعل را سخت کرده‌اند ولی لزوماً بهتر از رمزعبور نیستند. با همه‌ی این اوصاف شاهد این هستیم که شرکت‌ها به‌دنبال گره‌زدن این فناوری با سرویس‌های پرداخت و دیگر اپلیکیشن‌ها هستند و می‌توان پیش‌بینی کرد که در آینده‌ی نزدیک دیگر تولیدکنندگان گوشی‌های هوشمند نیز به سمت گنجاندن این فناوری‌ها، چه بسا نسخه‌های امن‌تر، در دستگاه‌های خود پیش بروند.