وقتی علم حتی برای تقسیم عادلانه پیتزا هم راهحل دارد!
عدالت اجتماعی همیشه هم آسان به دست نمیآید. آیا شده تابهحال احساس کنید که همیشه بخش کمتر یک پیتزا سهم شما میشود؟ ظاهراً ریاضیدانها هم این مشکل را حس کردهاند چرا که وقت گرانبهای خودشان را برای حل چنین معمایی صرف کردهاند!
دو ریاضیدان به نامهای Joel Anthony Haddley و Stephen Worsley از دانشگاه لیورپول انگلستان سعی کردند راهی برای تقسیم عادلانه یک پیتزا پیدا کنند. این دو حتی مقالهای هم بر این موضوع با عنوان Infinite Families Of Monohedral Disk Tilings نوشتند که در آن بر شیوه برش پیتزا به اندازههای دقیقاً برابر، در اندازههای مختلف و به تعداد متنوع بحث میشود.
پیتزاها به خاطر گرد بودن همیشه ممکن است که نابرابر برش بخورند؛ اما به گفته این ریاضیدانان، استفاده از شکل یک دایره کاشیوار مطابق تصویر زیر، میتواند برشهای دقیقاً برابری تولید کند. برای این کار، باید ابتدا مثل دایره سمت چپ پیتزا را برش دهید. دقیق برش دادن چنین شکلی میتواند به سالها تمرین نیاز داشته باشد. اگر به برشهای بیشتری نیاز داشتید، میتوانید دقیقاً وسط این مثلثهای خمیده را هم برش دهید. برای این برش نیز باید چند سال دیگر تمرین کنید.
هر وقت بهاندازه کافی از مهارت خود مطمئن شدید، میتوانید به تولید این برشها ادامه دهید تا بهاندازه همه دوستانتان پیتزای کوچک داشته باشید. اما یک مشکل در این راهحل وجود دارد. ممکن است برخی قطعهها خشکتر از بقیه بوده یا ضخامت کمتری داشته باشند (شک دارم آشپز پیتزا، با دقت آنچنانی مواد را پخش کند).
فکر میکنم حس خوبی در این حقیقت که ریاضی نمیتواند هر مشکلی را در دنیای واقعی حل کند، نهفته است. اگرچه ریاضیدانان به ما نشان دادند که رسیدن به یک راهحل منطقی برای راضی کردن دوستان گرسنه و مشتاق کار سختی نیست.
اما قبول کنیم وقتی صحبت از خوردن به میان میآید قرار نیست همه منطقی باشند! عقلانیت آنها را راضی نمیکند و به رضایت احساسی نیاز دارند که دست یافتن به آن بسیار دشوار است. حتی اگر هم به چنین رضایتی برسیم، کم پیش میآید که مدتزمان زیادی پایدار بماند. حتی اگر همگی برشهای عالی از پیتزا داشتیم، بهزودی از آن خسته میشدیم. دنبال چیز تازهای میگشتیم که از آن شگفتزده شده و سرش بحث و جدال کنیم.