نمونه اولیه واکسن ابولا با موفقیت روی حیوانات وحشی آزمایش شد
در سال 2014 میلادی با شیوع بیماری ابولا در آفریقای غربی، دانشمندان در تلاش برای پیدا کردن واکسنی برای این بیماری کشنده بودند تا از اوج گرفتن دوباره آن جلوگیری کرده یا حداقل میزان ابتلا به آن را کاهش دهند.
بااینکه معمولاً بر این حیوانات تنها آزمایش انجام می‌شود، این بار گروهی از دانشمندان در تلاش برای توسعه واکسنی برای حفاظت از خود حیوانات در مقابل ویروس ابولا بوده‌اند. نتایج اولیه امیدوارکننده به نظر می‌رسند؛ اما ممکن است با وضع قوانین جدید حفاظت از حیوانات، از توسعه بیشتر و پیاده‌سازی واکسن‌ها کاربری در طبیعت، جلوگیری شود.
سال گذشته، واکسن‌های ابولایی که در دو کشور گینه و سیرالئون استفاده‌شده بود، به‌شدت مؤثر بودند؛ اما این تنها انسان‌ها نیستند که از ابولا رنج می‌برند. این بیماری خطر جدی برای حیوانات نیز محسوب می‌شود. در سال 1994 میلادی، دانشمندان متوجه شدند که یک گله شامپانزه که در پارک ملی Taï در ساحل‌عاج زندگی می‌کردند، به‌طور کامل ناپدیدشده‌اند. دانشمندان جنازه‌هایی را که پیداکرده بودند کالبدشکافی کرده و متوجه شدند که این حیوانات به گونه جدیدی از ویروس ابولا مبتلا شده‌اند. در سال 2011 تحقیقی انجام شد که بنا بر نتایج آن، یک‌سوم جمعیت گوریل‌ها و شامپانزه‌ها به خاطر ابولا کشته می‌شوند. با توجه به شکار غیرقانونی این حیوانات و تخریب زیستگاه آن‌ها، مرگ در اثر بیماری می‌تواند به‌شدت جمعیت آن‌ها را کاهش دهد.
در همین راستا، دانشمندان به ساخت واکسنی که بتوان از آن برای محافظت از پستانداران وحشی در مقابل ابولا استفاده کرد، مشغول شدند. در گزارش هفته پیش Scientific Results، متوجه شدیم که محققان موفق به تولید واکسن خوراکی جدیدی شدند که پاسخ‌های ایمنی قدرتمندی را در بدن 10 شامپانزه حاضر در آزمایش برانگیخت.
تیم خصوصاً می‌خواست متوجه شود که آیا اگر این واکسن به‌صورت خوراکی استفاده شود کارساز خواهد بود؟ درگذشته نیز از این روش برای محافظت از حیوانات وحشی در مقابل بیماری‌هایی نظیر هاری نیز استفاده‌شده بود. با این روش مسئولان به‌جای اینکه حیوانات وحشی را دنبال کرده و واکسینه کنند که در آفریقا کاری بس دشوار است، می‌توانند طعمه‌هایی را که دارای واکسن هستند برای حیوانات کار بگذارند و تنها منتظر بمانند که آن‌ها از این مواد تغذیه کنند.
محققان از واکسن ابولایی به نام filorab1 که از بیماری هاری نشات گرفته است استفاده کردند که درگذشته برای پستانداران مؤثر واقع‌شده بود. این واکسن در حقیقت ویروس غیرفعال شده هاری است که در آن ژن‌های ابولا کار گذاشته‌شده است. 6 شامپانزه واکسن را به‌صورت خوراکی استفاده کرده و به 4 شامپانزه بعدی تزریق شد؛ در دوره‌ای 28 روزه نیز نمونه خون آن‌ها گرفته شد. تیم متوجه شد که واکسن filorab1 مثل گذشته به میزان بالایی از سوژه‌ها محافظت کرده و در 28 روز اول قدرت سیستم ایمنی آن‌ها را به‌شدت افزایش داده است. پیش‌بینی می‌شد که برخی از آن‌ها نیز به مصونیت کامل در مقابل این بیماری دست پیدا کنند.
البته این آزمایش با چالش‌هایی نیز روبه‌رو است. در 22 خرداد 94 آژانس حیات‌وحش و آبزیان آمریکا شامپانزه‌ها را به‌عنوان گونه‌هایی تحت خطر اعلام کرد و به‌این‌ترتیب تحقیقات ابولا متوقف شد. محققان تنها توانستند در دوره 28 روزه خون این حیوانات را آزمایش کرده و دیگر نتوانستند آن‌ها را به‌صورت مستقیم در معرض ویروس قرار دهند و ببینند که آیا واکسن در عمل نیز از ابتلا به ابولا جلوگیری می‌کند یا خیر. محققان پشت این آزمایش اعلام کردند که تحقیق پیش رو دقیقاً به نفع خود حیوانات بوده و نتیجتاً تحت تأثیر قانون جدید قرار نمی‌گیرد؛ اما با توجه به تغییرات صورت گرفته، تمام واحدهای پزشکی و تحقیقاتی که شامپانزه داشته‌اند، در حال انتقال حیوانات به پناهگاه‌ها هستند؛ پس تحقیقات این‌چنین نیز محدود شد. وب‌سایت New Scientist اشاره می‌کند تا زمانی که کارشناسان حفاظت از محیط‌زیست برنامه‌ای ارائه ندهند، ممکن است که این واکسن هیچ‌گاه در طبیعت به کار گرفته نشود.