طرح عجیب دانشجوی لهستانی برای زاینده‌رود اصفهان!
مدت‌هاست که خشک شدن زاینده‌رود به یکی از مهم‌ترین مسائل زیست محیطی ایران تبدیل شده‌است.
اینکه چقدر در ایران به آن فکر می‌کنند موضوع این مطلب نیست. اینجا می‌خواهیم از پروپوزال یک دانشجوی لهستانی صحبت کنیم، که برای زاینده‌رود خشک شده طرح داده‌است.
«ماتیوس پوزپیچ» دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه پلی تکنیک سیلسیان شهر گلیویچ لهستان، پایان‌نامه خود را با عنوان « بستررود – ساخت ابرسازه در بستر رودخانه خشک شده زاینده‌رود ایران» ارائه کرده‌است. پایان نامه وی که خلاصه‌ای از آن در سایت آرک‌دیلی منتشر شده‌است با این مطلع آغاز شده‌است :
برای سالیان دراز طبیعت به عنوان چیزی تعریف شده‌است که نسبت به آن احترام قائلیم؛ از آن برای کارهای خود الهام میگیریم و در معماری آن را بکار میگیریم. … اما چه می‌کنیم اگر طبعیت ناگهان از بین برود؟ مسئولیت یک معمار در این زمان چیست؟
طبق طرح پوزپیچ، ابرسازه‌ای به طول ۶ کیلومتر بر بستر زاینده‌رود قرار می‌گیرد که کاربری‌های متفاوتی دارد. در این طرح، سازه‌های نصب شده به سه طبقه تقسیم می‌شوند. طبقه همکف رودخانه جهت ساخت و توسعه شهر پیش‌بینی شده‌است که پوزپیچ احداث ایستگاه مترو را در آن پیشنهاد کرده‌است. حتی به نظر می‌آید در این طبقه احداث آپارتمان مسکونی نیز پیش‌بینی شده‌است. طبقه بالای همکف و در واقع لایه رویی و بیرونی سازه به فضای سبز و ایجاد چشم‌انداز شهری و هم‌چنین اتصال دو سمت رودخانه به یکدیگر اختصاص دارد. طبقه زیر همکف نیز می‌تواند به پارکینگ عمومی و یا حتی ایجاد راه‌هایی برای دسترسی دو سمت رودخانه به یکدیگر اختصاص پیدا کند.
پوزپیچ در طرح خود، شیوه‌های پیچیده‌ای برای عبور آب پیش‌بینی کرده‌است. در طول ۶ کیلومتری این طرح، مسیرهایی بر روی سطح رویی این سازه قرار دارد که جریان آب در آنها صورت می‌گیرد. در صورت بیشتر شدن جریان آب، کانال‌های ثانویه‌ای طراحی شده‌اند که وارد چرخه شده و آب را از خود عبور می‌دهند. حتی مخازنی نیز تعبیه شده‌اند تا در موارد پیک رودخانه، آب‌‌های سطحی سازه را در خود ذخیره کنند و از سازه خارج کنند.
طبق ادعای طراح، این طرح کاملاً سازگار با محیط زیست بوده و هیچ‌گونه عوارض زیست‌محیطی‌ای در پی نخواهد داشت. پوزپیچ لایه‌های رویی و میانی این سازه را طوری طراحی کرده‌است که در فصول مختلف تاثیرات متفاوتی خواهند داشت.
نمی‌توان از کنار زحمات زیادی که این جوان لهستانی برای این پروژه کشیده است به سادگی گذشت. آنطور که پیداست وی درباره زاینده رود، اصفهان و به طور کلی ایران تحقیقات فراوانی کرده‌است. حداقل در تصاویر رندر طرح‌های وی مردهای دشداشه پوش و زنان پوشیه دار دیده نمی‌شوند و این یعنی برخلاف موارد مشابه و همیشگی، وی به شناخت نسبتاً درستی حداقل از ظاهر ایران رسیده‌است. اما مسئله‌ای که وی درنظر نگرفته است و شاید بتوان گفت کمتر در آن تحقیق کرده‌است، نقش تاریخی و حیاتی زاینده‌رود برای مردم اصفهان است. قطعاً وضع فعلی زاینده‌رود برای مردم اصفهان و مردم همه شهرهای ایران ناراحت کننده است. اما هیچ ایرانی‌ای نمی‌پذیرد که رودخانه تاریخی زاینده رود از بین برود، حتی اگر قرار باشد زیباترین سازه‌های معماری جایگزین آن شوند. علاوه بر این‌ها، پوزپیچ به تاثیرات نامطلوب زیست محیطی (که همین حالا هم گریبان گیر اصفهان شده‌است) برچیدن رودخانه‌ای که سال‌های طولانی زیست‌بوم اصفهان را شکل داده‌است فکری نکرده‌است. گذشته از این‌ها اگر رودخانه روزی دوباره مانند روزهای اوجش خروشان شود، چه اتفاقی برای این سازه خواهد افتاد؟
واکنش جالب کاربران آرک دیلی
در این میان اما انتشار واکنش جالب کاربران آرک دیلی نیز خالی از لطف نیست. جایی که کاربران ایرانی این سایت به شدت به این طرح واکنش نشان داده‌اند.
«John Delaney» در کامنتی نوشته است:
این پروپوزال، عجیب و غریب و چرند است. بازگرداندن آب رودخانه در آن پیش‌بینی نشده‌است! … چه می‌شد اگر چنین کاری نکنیم؟ چرا تلاش نکنیم آب را به رودخانه بازگردانیم؟ آیا این زیباتر و چشم‌نواز تر نیست و برای محیط زیست و شهر بهتر نیست؟ … آیا مسئولیت ما دربرابر طبیعت این است؟…
«Nazanin» در بخشی از کامنت خود آورده است :
کاملاً مشهود است که این دانشجوی لهستانی درباره تاریخ غنی ایران و بخصوص زاینده رود ذره‌ای اطلاعات ندارد. این طرح تمام تکه‌های کوچک تاریخ ۵۰۰ ساله این مکان را ویران می‌کند…
از طرفی دیگر کاربری با نام «Ali» نوشته است :
من فکر می‌کنم این طرح ازدواج بینش مدرن و معماری سنتی است، وقتی طبیعت بیشتر از هرچیزی ارجحیت دارد. شروع درخشانی است.
«Babak» نوشته است :
اگر تو می‌دانستی که زاینده‌رود برای مردم اصفهان چه معنی‌ای دارد، این طرح را هرگز طراحی نمی‌کردی!
در این بین واکنش‌های جالب‌تری هم دیده می‌شود. کاربری با نام «reza» به متن فارسی نوشته است:
سلام
این طراحی بسیار عالی و فوق العاده هستش و من دوست دارم هرچه سریعتر این طرح اجرا شود
تشکر
و کاربری با نام «رضا» به کامنت او اینگونه پاسخ داده است :
خاک تو سرت
در زیر عکس‌های بیش‌تری از پروپوزال ماتیوس را قرار داده‌ایم که با دیدن آنها می‌توانید جزئیات بیش‌تری از این طرح را ببینید (برای بزرگنمایی عکس‌ها کلیک کنید).
نظرشما درباره این طرح چیست؟
تاسف و هزار تاسف
در همه کشورهای اروپایی، هدف حفظ محیط زیست است. این طرح بخش باقی مانده از محیط زیست طبیعی را به فنا می دهد.
چرا اصفهان رتبه 1 بیماری ام اس را در ایران دارد؟
چرا روز به روز به تعداد بیمایهای قلبی و تنفسی در اصفهان افزوده می شود؟
چرا هزینه های غیرمستقیمی که از آلودگی ناشی می شود را در نظر نمی گیرند؟
چرا به فکر ترمیم و بازسازی نیستند؟
چرا صنایع آزادانه در آب زاینده رود فاضلاب وارد می کنند؟
چرا از پایان نامه من که دانشجوی دکترای محیط زیست این مملکتم و دو مدل قوی برای بررسی و مدیریت آلودگی زاینده رود ارائه دادم ، حمایت نمی کنند؟
چرا تمام فارغ التحصیلان محیط زیست بیکارند؟
چرا
چرا
چرا
و هزار چرای دیگر
چرا با بستر سازی مناسب زاینده رود را در بخش توریستی و شهری تبدیل به یک دریاچه مصنوعی نمیکنند ..با سیستم های پمپ اب و بازگرداندن اب. یعنی یک سیرکوله داخلی. برای بخش قبل و بعد از دریاچه مصنوعی ساخته شده هم میتوانند بهینه و به طریق لوله کشی برای مصارف کشاورزی و … آبرسانی کنند . بستر رودخانه را می توانند طوری بسازند که زمین هیچ آبی از دست ندهد یا اگر نیاز به سیراب نمودن زمین بود، کمترین مقدار اب را از دست بدهد . سیستم هایی نیز برای سالم و پاک نگه داشتن اب در نظر گرفته شود .
این بهترین طرح ممکن میباشد.
چرا با بستر سازی مناسب زاینده رود را در بخش توریستی و شهری تبدیل به یک دریاچه مصنوعی نمیکنند ..با سیستم های پمپ اب بازگرداندن اب. برای بخش قبل و بعد از دریاچه مصنوعی ساخته شده هم میتوانند بهینه و.به طریق لوله کشی ابرسانیک کشاورزی و …کنند . بستر رودخانه را می توانند طوری برنامه ریزی کنند که یا هیچ در زمین فرو نرود ینرود اگر نیاز به فرو رفتن اب هست بستر کمترین مقدار اب را از دست بدهد . سیستم هایی نیز برای سالم و پاک نگه داشتن اب در نظر گرفته شود .
مگه رسالت انسان و بویژه معمار در دنیا فقط اینست که ساختمان بسازد ؟ مگر هر جا که بیکار بود یا هر جا که خالی بود باید ساختمان ساخت ؟ آیا نساختن خود یک بینش نیست ؟ نگاهی به دور و برمان تایید کننده بینش دانشجوی لهستانی ست. فضاهای خالی در شمال کشور را ببینید که همه چهار طبقه ساخته اند. روزی در مورد فضاهای خالی خواهم نوشت.
بد نبود
دیدگاه تمامی دوستان محترم
اما به این موضوع توجه کنید که یک دانشجوی لهستانی با میل شخصی خودش چنین موضوعی رو انتخاب کرده
در حالی که هیچ دانشجوی ایرانی اقدام به ارائه ی طرحی برای زاینده رود نداشته در حالی بلا استثنا همگی از خشک شدن زاینده رود متاسفیم.
بیاید کمی غرض ورزی رو کنار بذاریم و جدای انتقاد به خوبی یا بدی طرح ایشون تشویقش کنیم
شاید یا اگر ،این طرح در نگاه اول ی طرح جالب باشه ولی انتظار نمی ره کسی ک کارشناسی ارشد می خونه این قدر سطحی ب همچین موضوعی نگاه کنه با یک نگاه کلی نسبت ب تاریخ و معماری اصفهان می شود در یافت مردم اصفهان در گذشته اینده ای رو ساختن ک سالها معماران زیادی از دیدگاه آنها در معماری استفاده کردن
مثل معماری مسجد جامعه ک سالها دانشمندان ایتالیا یی ستون های این سازه رو مطالعه می کردن،البته من نسبت ب این ک یک لهستانی بخواد برای اصفهان و زاینده رود طرحی رو بده ،موضع نمی گیرم و ادمی هم نیستم ک در گیر گذشته باشم اما کمی بیشتر ب اصفهان فک می کرد کمی بهتر بود اگر من بجای استاد راهنماش بودم مجبورش می کردم بجای استفاده از اینترنت برود و ۶ ماه در اصفهان زندگی کنه.
این طرح در یک نگاه چند ایراده بزرگ داره
١) فرهنگ اصفهان-ایران رو زیره سوال میبره
٢) قنات ها به طوره کلی از بین میره و کشاورزی اصفهان منحل میشه
٣) چگونه اب ابیاری این فضای وسیع تامیین میشه
۴) همیشه این خشک سالی باقی نمیمونه و با یک بارندگی شدید کله منطقه زیر اب میره
کلا این طرح واسه ویرانی اصفهانه
ایده ی جالبی اما بهتر بود به ارزش های این رود خانه بیشتر دقت میکرد شاید بهتر بود برای احیا ی این بستر چیزی طراحی می شد نه برای ویران کردن تمام تاریخ و ارزش این رود…
سلام به همگی، این یه ایده کاملا سیاسیه که به مردم بقبولانند و تو ذهن ها جا بندازن که رودخانه دوباره احیاء نمیشه و باید بستر رود تبدیل بشه به یه پروژه خیلی بزرگ عمرانی، اونجا بهترین سازه هارو با بهترین طراحی هم اجرا بکنن صفای رودخونه رو نداره….
واقعا بعضی از دوستان به شکلی موضع میگیرن که انگار این دانشجو باعث خشک شدن رود ما شده،،،،چه اشکالی داره،اسمش روش هست طرح و در حد تئوری بیان شده،حتی اگه انجامش عقلانی هم نباشه جای دیگه و به شکل دیگه شاید به کار اومد…جوری شده که نسبت به همه چیز داریم موضع میگیریم اونم به شکل خشونا امیز…..
سلام دوستان اول از این مهندس لهستان تشکر می کنم از طرحش,امابنظر من وقتی یه کتاب می خونیم قبل از اینکه نویسندش برا ما مهم باشه بار علمی این کتاب برا ما مهمه!دوستان معمار شما بیان طرحی بدین ک ساختار زایند رود همین باشه اما ساختار فیزیکی برونش مدرن باشه و طوری هم باشه ک به بناهای تاریخی و اکوسیستم لطمه نزند.و از رود خونه انرژی بگیرید.مثلا رودخانه رو مدرن کنید چطور؟مسیر جریان آب رو طوری طراحی کنی ک بشه توربین های تولد انرژی نصب کنید.یا طرحی ببدین ک چطور زایند رود مثل روزهای زنده بودنش زنده بشه.هزاران طرح می شه داد فقط خواستن مهمه.حالا یکی برا تز پایان دورش یه طرحی داده.اون ک مهم نیست, مهم این ما ایرانیان رشته آب معماری یا سازه های آبی یا… رشته دیگه آیا تا الان طرحی دایم برا رود خونه های کشورمون؟؟؟
چرا خودمون تاریخ ساز نشیم؟
اگه این طرح عملی بشه صد سال دیگه این طرح هم جزو بافت تاریخی به حساب میاد :دی
من میگم به جای تعصب بیجا به اصفهانو نصف جهانو این حرفا بریم به تاریخ یه نگاهی بندازیم تا ببینیم این همه بنای زیبا به دست کی ساخته شده تا راه چارشو ازش بپرسیم. تاریخ به ما دروغ نمیگه اصفهانو شاهذ عباس ساخته که یک اذری اصیل بوده . در ان زمان این مرد آذری اومد به فریاد بادیه نشینان حالا که اون خدابیامرض نیست بیاین از نوادگان شاه عباس که همون مردم تبریزن که 4 سال متوالی بهترین شهر ایران از سازمان یونسکو انتخاب شد کمک بگیرین تا مرهمی باشند بر درد جانسوزتان.
نژاد پرست
شما از ان تیپ افرادی هستی که حسادت توام با حقارت کورشان کرده است
شما از ان تیپ افرادی هستی که سوراخ درکت تنگ تر از ان است که بدانی فرد ضعیف تر از جمع است و اگر اصفهان اصفهان است نه با خاطر پایتختی سلجوقیان و نه به خاطر پایتختی صفویان و نه به خاطر خواجه نظام الملک و نه با خاطر شاه عباس و نه به خاطر ملک مدنی و کرباسچی و …. اصفهان شد
اصفهان اصفهان است به خاطر سخت کوشی و انظباط و بهره هوشی بالای مردمانش
شما هم اگر اینکاره بودید و یک ذره غیرت و شهامت داشتید این حرف ها را نمی زدید و خانه و شهر خودتان را می ساختید
دوست گرامی حضرت علی می فر ماید :
صحت الجسد من قلت الحسد
سلامتی جسم در کمی حسادت است
اما ظاهرا این حسادت نه تنها جسم که روح و روان شما را ضایع و تباه ساخته است
شاه عباس و شاه عباس ها اگر می توانستند جای دگری را می ساختند نه بر سر سفره اماده اصفهان و اصفهانی ها بنشینند
دوست گرامی خداوند عقل و تفکر را به انسان داده که ار ان استفاده کند نه انکه انرا ” اکبند و دست نخورده ” نگهداری کند
شما ها اگر اینکاره بودید خانه ویران و خرابه خودتان را اباد می کردید نه اینکه اینگونه وقیحانه و بیمار گونه ابراز حسادت کنید
اقا این چ گیری داده ب اصفهان…. ما اصفهانیا باید شبامون کنار زاینده رود بگزره
قشنگه..اما..
ایشون ظاهر ایران و ایرانی رو خوب دیدن،ولی باطن رو نه..کاش تو طرح ایشون عنصر و المان آب نقش مهمتری داشت..
(زاینده روده و آبش!)
البته من اصفهانی نیستم اما ایرانی که هستم و تاریخ ایران متعلق به همه ماست.
اگه با این طرح مخالفین..بسم الله..شما بهتر و ایرانی پسندترش رو طراحی کن!