پیش از این در مطلبی درباره فواید روت کردن نوشتیم و اپلیکیشن‌های خوبی نیز برای دستگاه‌های روت شده معرفی کردیم. حالا وقت آن است که یک قدم فراتر بروید و با نصب یک کاستوم رام خوب بازده و کارایی اندروید خود را بالا ببرید.
کاستوم رام چیست؟
از آن‌جایی که سیستم‌عامل اندروید به صورت Open Source یا متن‌باز عرضه شده است هر توسعه‌دهنده و برنامه‌نویسی قادر است آن را به دلخواه خود تغییر دهد. تولیدکنندگان کاستوم رام یا اصطلاحاً کوکرها با دریافت سورس‌های اندروید و یا حتی کاستوم رام‌های دیگر و انجام تغییراتی مانند حذف اپلیکیشن‌های اضافه، تغییرات در آیکن‌ها و تم، انجام بهینه‌سازی‌ها، افزودن Modهای اختصاصی مانند موتور براویای سونی یا Beats Audio اچ‌تی‌سی و همچنین افزودن امکانات مفیدی مانند Halo و Pie Controls یک رام جدید و سفارشی یا کاستوم ایجاد می‌کنند و آن را برای عموم عرضه می‌کنند.
چرا کاستوم رام؟
همان‌طور که در این مطلب توضیح دادیم کاستوم رام‌ها نسبت به رام‌های استاک پیش‌فرض اندروید دارای مزایایی مانند: امکان برگشت به اندروید خالص، سرعت بالاتر، آپدیت‌های سریع‌تر، ارتقا به نسخه‌های بالاتر اندروید، امکانات بیشتر و تغییر کلی رابط کاربری دستگاه هستند.
در این مطلب چندین کاستوم رام مشهور و معتبر را برایتان معرفی می‌کنیم که هر یک برای تعداد زیادی از دستگاه‌ها پورت شده و موجود هستند. البته توجه کنید که این رام‌ها برای کاربران وارد و حرفه‌ای مناسب است که با اصول اولیه روت، کرنل، ریکاوری و بکاپ آشنا هستند.
یک – سیانوژن‌مد CM – CyanogenMod
این کاستوم رام که لقب محبوب‌ترین و مشهورترین کاستوم رام را نیز به همراه خود دارد از نسخه‌های اولیه اندروید وجود داشته و حالا آخرین نسخه پایدار آن نسخه CM10.2 مربوط به اندروید 4.2.2 است. از نظر ظاهری CyanogenMod بسیار شبیه به اندروید خالص طراحی شده و سعی شده تا کمترین تغییرات بر روی آن اعمال شود؛ از این جهت این رام برای افرادی که می‌خواهند به نسخه‌های بالاتر اندروید دست پیدا کنند اما سازنده گوشی یا تبلتشان آپدیتی را عرضه نکرده است مناسب می‌باشد.
این رام به صورت رسمی 200 دستگاه اندرویدی مختلف را پشتیبانی می‌کند که می‌توانید لیست آنها را از اینجا مشاهده کنید اما کاربران سایت XDA-Developers این کاستوم رام را برای بیشتر دستگاه‌های پشتیبانی نشده اندروید پورت کرده‌اند. این نوع رام معمولاً در 4 حالت مختلف به ترتیب پایداری از کم به زیاد Nightly، M Snapshot یا Milestone، Release Candidate یا RC و Stable ارائه می‌شود. به کاربران عادی تنها استفاده از نسخه پایدار یا Stable و همچنین RC توصیه می‌شود چرا که باگ‌ها و اشکالات نرم‌افزاری عمده آنها برطرف شده و برای استفاده روزانه مناسب هستند. اما نسخه شبانه یا Nightly که آخرین امکانات در آن گنجانده شده ممکن است چندین اشکال کوچک داشته باشد. البته اگر بعد از روت کردن و نصب ریکاوری از رام فعلی خود بکاپ بگیرید دیگر هیچ‌گونه نگرانی نخواهید داشت.
گفتیم که CyanogenMod از نظر ظاهری شباهت زیادی به نسخه استاک اندروید دارد پس اگر به طور مثال یک نکسوس 4 با اندروید 4.3 داشته باشیم چرا باید از کاستوم رام سیانوژن‌مد همان نسخه اندروید استفاده کنیم؟ این کاستوم رام علاوه بر بهینه‌سازی‌های سرعت و پایداری امکاناتی نظیر Gesture های صفحه قفل، تنظیمات Quick Settings قابل گسترش، اکوالایزر صدا، پشتیبانی از تم‌ها، امکان اشتراک اینترنت از طریق WiFi، بلوتوث و USB، آورکلاک و آندرکلاک پردازنده و لانچر جدیدی به نام Trebuchet را دارد. این لانچر به همان سرعت و روانی لانچر پیش‌فرض اندروید است با این تفاوت که می‌توانید از نظر ظاهری تغییراتی مانند تعیین تعداد آیکن‌ها، تغییر انیمیشن صفحات، مخفی کردن نوار وضعیت، نحوه قرارگیری والپیپر و بسیار چیزهای دیگر را روی آن اعمال کنید.
دو – AOKP – Android Open Kang Project
این کاستوم رام نیز از جمله کاستوم رام‌های محبوب و مشهوری است که حدود 45 دستگاه را به صورت رسمی پشتیبانی می‌کند. ظاهر AOKP نیز بسیار شبیه به اندروید خالص و CyanogenMod دارد با این تفاوت که از امکانات و تنظیمات بیشتری برخوردار است که از جمله آنها می‌توان موارد زیر را نام برد:
– حلقه Navigation Ring: وقتی دکمه Home مجازی روی صفحه را نگه‌دارید حلقه‌ای ظاهر می‌شود که در بالای آن شرتکات به Google Now وجود دارد. در AOKP می‌توانید شرتکات‌های بیشتری به این حلقه اضافه کنید تا همیشه در دسترستان باشد.
– Custom Toggles: قابلیت خوب اندروید 4.2 تنظیمات سریع Quick Toggles است. با AOKP قادرید این دکمه‌ها را تغییر دهید و اضافه و کم کنید و یا حتی دکمه‌هایی به همان صفحه نوتیفیکیشن‌ها اضافه کنید.
– الگوهای لرزشی: این کاستوم رام قابلیت ایجاد الگوهای لرزشی را دارد که با آن می‌توانید بدون نگاه کردن به گوشی وقتی در جیب شما زنگ می‌خورد متوجه شوید تماس‌گیرنده کیست.
– صفحه‌قفل: تغییر رنگ نوشته‌های صفحه قفل، روشن کردن چراغ قوه با نگه‌داشتن شکل قفل، قابلیت چرخش صفحه، اضافه کردن همه ویجت‌ها به تعداد دلخواه و ایجاد افکت سه‌بعدی.
– منوی پاور: با نگه‌داشتن دکمه پاور علاوه بر خاموش کردن می‌توانید دستگاه را ریست کنید، از صفحه عکس بگیرید، چراغ قوه را فعال کنید، پروفایل را عوض کنید و …
– روبان: ایجاد یک روبان از اپلیکیشن‌ها یا عملکردهای مختلف در صفحه‌قفل، نوتیفیکیشن‌ها، صفحه Quick Toggles و یا سوایپ از اطراف دستگاه
از دیگر امکانات این کاستوم رام می‌توان به تغییر عملکرد چراغ LED نوتیفیکیشن، تغییر آیکن‌های باتری، ساعت و آنتن در نوار وضعیت، و تغییر انیمیشن بوت شدن گوشی اشاره کرد.
سه – AOSPA – Paranoid Android
پارانوید اندروید یک کاستوم رام محبوب دیگر است که علیرغم ظاهر ساده و شبیه به استاک امکانات بسیار جذاب را در خودش جای داده است. لیست دستگاه‌های پشتیبانی شده این رام را می‌توانید از اینجا ببینید. اما AOSPA چه امکانات منحصر به فردی دارد؟ مهم‌ترین ویژگی این رام که از نسخه اولیه کاربران زیادی را جذب کرد قابلیت تنظیم هیبریدی یا Hybrid Settings است. با این ابزار می‌توانید DPI صفحه‌نمایش، رابط کاربری و یا اپلیکیشن‌های خاصی را عوض کنید؛ اما مزیت آن چیست؟ می‌توانید تمامی المان‌های رابط کاربری اندروید مانند آیکن‌ها، نوشته‌ها، منوها و خلاصه همه چیز را کوچک یا بزرگ کنید یا رابط کاربری تبلت‌ها با نوار وضعیت پایین صفحه را به گوشی خود بیاورید. بعضی اپلیکیشن‌ها دو رابط کاربری متفاوت برای گوشی‌ها و تبلت‌ها دارند؛ با این ابزار می‌توانید محیط تبلت را در گوشی خود اجرا کنید یا برعکس. این قابلیت برای گوشی‌های با صفحه‌نمایش بزرگ بسیار مفید و جذاب خواهید بود. همچنین می‌توانید رنگ آیکن‌ها و پس زمینه نوار وضعیت و نوار گردش (حاوی دکمه‌های نرم‌افزاری) را در هر اپلیکیشن یا کل محیط کاربری تغییر دهید.
یک ویژگی بسیار خوب دیگر این رام کنترل‌های Pie می‌باشد که مناسب کاربرانی است که از نوار گردش و فضایی که اشغال می‌کند خوششان نمی‌آید و همچنین با دکمه‌های سخت‌افزاری نیز میانه خوبی ندارند و یا گوشی آنها اصلاً فاقد این دکمه‌هاست. با کنترل‌های Pie یا کیکی می‌توانید با سوایپ از لبه‌ی دلخواهی از صفحه دکمه‌های Home، Back، Multitasking یا حتی منو، جستجو و سوییچ به اپلیکیشن قبلی را در اختیار داشته باشید. وقتی قابلیت تمام صفحه این رام را برای مخفی شدن نوارهای وضعیت و گردش فعال می‌کنید استفاده از Pie می‌تواند برای نمایش ساعت و تاریخ و نوتیفیکیشن‌ها و همچنین تنظیمات سریع بسیار مفید باشد، بدون آنکه فضای با ارزش صفحه اشغال شده باشد.
ویژگی جدید و جذاب دیگر این رام Halo است. هالو یک دایره کوچک است که در گوشه‌ای دلخواه از صفحه جای می‌گیرد و هنگامی که نوتیفیکیشنی مانند پیامک یا ایمیل دریافت می‌کنید بیرون آمده و نمایان می‌شود. با لمس آن می‌توانید اپلیکیشن مربوطه را به صورت پنجره‌ای کوچک اجرا کنید بدون آنکه تمام صفحه را اشغال کند.
چهار – MIUI
این رام توسط شرکت چینی Xiaomi تولیدکننده گوشی‌های هوشمند به همین نام تولید شده است. برخلاف کاستوم رام های قبلی MIUI رابط کاربری را به کلی دگرگون می‌کند. لیست دستگاه‌های پشتیبانی شده را در اینجا می‌توانید ببینید. در این رام نه تنها لانچر بلکه تمامی نوارهای مختلف، اپلیکیشن‌های اصلی گوشی و عملکردهای مختلف در MIUI به نحو متفاوتی صورت می‌گیرد. در MIUI چیزی به نام کشوی اپلیکیشن‌ها یا App Drawer وجود ندارد و مانند آیفون همه اپلیکیشن‌ها در صفحه خانگی جای می‌گیرند اما خوشبختانه امکان قرار دادن ویجت‌ها کماکان وجود داشته و ویجت‌های زیبای متفاوتی نیز وجود دارد.
اپلیکیشن‌های مختلفی مانند شماره‌گیر، ایمیل، ساعت، دفترچه یادداشت، چراغ قوه، هواشناسی، گالری، موزیک پلیر و … همگی ظاهر زیبای متفاوتی دارند و شاید بهترین قابلیت این رام تم‌های مختلف و متنوع آن باشد که تمامی رابط کاربری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از دیگر امکانات این رام می‌توان به صفحه‌قفل‌های زیبا و کاربردی و تنظیمات ریز اما مهمی مانند نمایش دائمی سرعت اینترنت فعلی در نوار وضعیت، رمزگذاری روی اپلیکیشن‌ها، آنتی ویروس داخلی، یافتن گوشی گم‌شده و یک کلیک برای خالی کردن حافظه رم اشاره کرد.
پنج – رام‌های ترکیبی
اگر از امکانات این رام‌ها خوشتان آمده و دوست دارید اکثر آنها را داشته باشید می‌توانید رام‌های ترکیبی معتبر را امتحان کنید. این رام‌ها معمولاً قابلیت‌های سه رام اول را با کمی تغییر با خودشان دارند. از جمله رام‌های ترکیبی معتبر می‌توان به PAC Man، RootBox، SlimBean، Jelly Bam و Liquid Smooth اشاره کرد که هر کدام ویژگی‌ها و دستگاه‌های پشتیبانی شده خاص خود را دارند. بهترین راه آزمایش تمامی رام‌های پشتیبانی شده دستگاهتان و انتخاب رام مناسب شرایط شماست، به طور مثال به شخصه امکانات، سرعت و پایداری رام RootBox در گلکسی اس 3 را پسندیدم.
یک نکته: رام‌هایی که ذکر شد همگی بر اساس و پایه اندروید خالص و یا CM کوک شده است که با نصب آنها امکانات نرم‌افزاری خاصی که در بعضی گوشی‌ها موجود است را از دست می‌دهید. به طور مثال Blinkfeed یا Zoe در اچ‌تی‌سی وان و قابلیت مالتی‌ویندو و Air Gesture ها در گلکسی اس 4. اما بعضی کاستوم رام‌ها با همان اساس رام استاک و با تغییرات اندک در رابط کاربری و بهینه‌سازی‌هایی کوک می‌شوند و با این‌که سرعت رام‌های مذکور را ندارند اما امکانات بعضاً مفید پیش‌فرض را حفظ خواهند کرد.
مطالب پیشنهادی:
روت چیست و چرا باید دستگاه اندرویدی خود را روت کنیم؟
معرفی 14 اپلیکیشن عالی برای دستگاه های اندرویدی روت شده + دانلود
ده اپلیکیشن و ترفند مفید برای افزایش سرعت و کارایی اندروید
Sources: CyanogenMod, XDA-Developers, MIUI, AOKP, PhoneArena